Film "Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł"

Maja Falkiewicz

Polecam, bo słyszalam że dobry. Myślę, że dobrze by było się na niego wybrać. Potem możemy pójść na spacer do miejsc związanych z tymi wydarzeniami.
Historyk się we mnie odzywa, oto garść faktów:
Grudzień '70 - geneza protestów i kalendarium wydarzeń

Bezpośrednią przyczyną strajków i demonstracji była wprowadzona 12 grudnia podwyżka cen detalicznych mięsa, przetworów mięsnych oraz innych artykułów spożywczych.

Od 8 grudnia w Ministerstwie Obrony Narodowej i Ministerstwie Spraw Wewnętrznych rozpoczęto przygotowania w ramach "ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego" a 11 grudnia jednostki MSW zostały postawione w stan pełnej gotowości. Również 11 grudnia w piątek na posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR zapadła ostateczna decyzja o wprowadzeniu podwyżek. Ceny mięsa i przetworów mięsnych wzrosły średnio o 17,6%, tłuszcze zwierzęce o 11-33,4%, ceny mąki o 16,6%, przetworów mlecznych o 3,8%, ryb i przetworów rybnych średnio o 11,7%, dżemu, marmolady i powideł o 36%. 13 grudnia komunikaty o podwyżkach cen podała prasa.

14 grudnia

W poniedziałek robotnicy ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina odmówili podjęcia pracy i wielotysięczny tłum przed południem udał się pod siedzibę KW PZPR. Zażądali spotkania z pierwszym sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku, a od dyrektora stoczni Stanisława Zaczka podjęcia negocjacji w sprawie cofnięcia podwyżek, ich postulaty nie zostały jednak spełnione. Tego dnia doszło też do pierwszych starć ulicznych.

15 grudnia

W Stoczni Gdańskiej ogłoszono strajk powszechny; przyłączyły się do niego inne gdańskie przedsiębiorstwa, robotnicy ze Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni oraz pracownicy elbląskiego Zamechu.

Wśród postulatów robotniczych znalazły się: dostosowanie płac robotników do ostatniej podwyżki cen, podwyższenie minimalnego wynagrodzenia (w szczególności najmniej zarabiających kobiet), zredukowanie rozpiętości zarobków robotników z zarobkami pracowników umysłowych, ustalenie wysokości zasiłku chorobowego w pełni odpowiadającego utraconemu w czasie choroby zarobkowi.

Pod budynkiem KW PZPR w Gdańsku doszło do starć z oddziałami Wojska Polskiego oraz Milicji Obywatelskiej i jeszcze przed południem do podpalenia budynku. W stoczni ogłoszono strajk okupacyjny. Wojsko i milicja zablokowały porty i stocznie. Nocą aresztowano członków komitetu strajkowego w Gdyni. W całym Trójmieście wprowadzono godzinę milicyjną obowiązującą od 6 po południu do 5 rano.

16 grudnia

Strajk rozszerzył się na kolejne zakłady na Wybrzeżu. Stocznia Gdańska została otoczona przez wojsko. Wieczorem w radiowym i telewizyjnym apelu wicepremier Stanisław Kociołek wezwał obywateli Trójmiasta do powrotu do pracy.

17 grudnia

W czwartkowy poranek wojsko otworzyło ogień do udających się do pracy robotników gdyńskiej stoczni. Po porannej masakrze na przystanku Gdynia-Stocznia w centrum Gdyni uformowano pochód z okrwawionymi biało-czerwonymi flagami, który ruszył ulicami niosąc na drzwiach ciało zabitego młodego mężczyzny (Zbyszka Godlewskiego). Pochód ten doszedł do urzędu miejskiego przy ul. Świętojańskiej, gdzie ponownie został ostrzelany.

Tego dnia do protestujących na Wybrzeżu dołączyli pracownicy Stoczni Szczecińskiej.

18 grudnia

Podobnie jak wcześniej Stocznia Gdańska, została także otoczona przez wojsko Stocznia im. Adolfa Warskiego w Szczecinie. W Elblągu zdecydowano się na użycie siły, co zaowocowało starciami z demonstrantami. Do miast północnej Polski przyłączyły się Białystok, Kraków, Nysa, Oświęcim, Wałbrzych, Warszawa i Wrocław, gdzie zorganizowano nowe strajki. Miały one mniejszą skalę i były krótkotrwałe w przeciwieństwie do tych na Wybrzeżu.

19 grudnia

W sobotę na Wybrzeżu trwał już tylko strajk w Szczecinie, który dobiegł końca 22 grudnia.

Bilans wystąpień

W wyniku robotniczego buntu na Wybrzeżu zginęło 45 osób, w tym 18 w Gdyni. Ranne zostały 1 164 osoby. Zatrzymano przeszło 3 tysiące osób. W wyniku starć oraz wypadków zginęło też kilku funkcjonariuszy MO oraz żołnierzy LWP, a kilkudziesięciu zostało rannych. Zniszczeniu uległo kilkanaście pojazdów wojskowych, w tym transportery BTR i czołgi. Podpalono 19 gmachów (w tym budynki Komitetów Wojewódzkich PZPR w Gdańsku i Szczecinie), rozbito 220 sklepów, podpalono kilkadziesiąt samochodów. 20 grudnia na stanowisku pierwszego sekretarza KC PZPR Władysława Gomułkę zastąpił Edward Gierek. Z Biura Politycznego KC poza Gomułką usunięto m.in. Zenona Kliszkę i Mariana Spychalskiego. 23 grudnia na posiedzeniu Sejmu Spychalski przestał być przewodniczącym Rady Państwa. Zastąpił go Józef Cyrankiewicz, który złożył tekę premiera. Premierem został Piotr Jaroszewicz, który pełnił tę funkcję do roku 1980.

Lista zabitych w Gdyni 17 grudnia 1970

W rejonie przystanku kolejki elektrycznej Gdynia Stocznia

Brunon Drywa

Zbigniew Godlewski

Jan Kłużny

Jerzy Kuchcik

Stanisław Lewandowski

Zbigniew Nastały

Józef Pawłowski

Ludwik Piernicki

Jan Polechoński

Zygmunt Polito

Stanisław Sieradzan

Zygmunt Gliniecki

Marian Wójcik

W rejonie budynku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdyni

Apolinary Formela

Jerzy Skonieczka

Zbigniew Wycichowski

Waldemar Zajczonko

Janusz Żebrowski

O PROCESIE W SPRAWIE GRUDNIA '70

W 1995 roku ówczesna Prokuratura Wojewódzka w Gdańsku wniosła do Sądu Wojewódzkiego akt oskarżenia przeciwko Jaruzelskiemu, Kociołkowi, Tuczapskiemu, Świtale oraz dowódcom jednostek wojska i milicji odpowiedzialnych za masakrę. W akcie oskarżenia podkreślono, że rozkaz użycia broni był sprzeczny z Konstytucją. Żaden z oskarżonych nie przyznał się do winy. Pierwsze zebranie sądu odbyło się w marcu 1996 roku. 3 lata później proces przeniesiono do Warszawy, gdzie w 2001 roku z powodów proceduralnych zaczął się on do nowa. W kolejnych latach z powodów zdrowotnych z udziału w nim wyłączano kolejnych oskarżonych. Wyrok w sprawie wydarzeń grudniowych nie zapadł do dziś.

Oskarżeni w procesie Grudnia '70

generał armii Wojciech Jaruzelski – szef MON

Kazimierz Świtała – szef MSW

Stanisław Kociołek – wicepremier rządu PRL

generał broni Tadeusz Tuczapski – wiceszef MON

generał broni Józef Kamiński – dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego

generał brygady Stanisław Kruczek – dowódca 8. Dywizji Zmechanizowanej

generał brygady Edward Łańcucki – dowódca 16. Dywizji Pancernej

podpułkownik Mirosław Wiekierka – dowódca 3. Batalionu 55. Pułku Zmechanizowanego

major Wiesław Gop – dowódca plutonu 10 Pułku Wojsk Obrony Terytorialnej

pułkownik Władysław Łomot – dowódca 32. Pułku Zmechanizowanego

podpułkownik Bolesław Fałdasz – zastępca Łomota ds. politycznych

pułkownik MO Karol Kubalica – komendant Szkoły Podoficerskiej MO w Słupsku.

Maja Falkiewicz · Wysłany: Śro 19:00, 16 Mar 2011 Temat postu:

Film jest wyświetlany w najbliższą sobotę o godz 16-tej i bodajże 19-tej w W-wie, w gimnazjum, gdzie był organizowany "Luterek". Wjazd 11 zł.